AMSTELVEEN – Al eeuwenlang zijn ze omgeven door mysterie: de Vrijmetselaars. Het zou een besloten en geheim genootschap zijn, waar de meest bizarre rituelen plaatsvinden. Maar hoe zit het nou echt? Hoe mysterieus zijn ze werkelijk?
In Amstelveen zijn verschillende groepen Vrijmetselaars aanwezig, sommige alleen voor mannen, sommige alleen voor vrouwen en ook gemengde. AAN! ging op bezoek bij de gemengde loge, Le Droit Humain, om eens even een kijkje te nemen.
Vier elegante, chic geklede en welbespraakte dames staan ons te woord en zijn meer dan bereid ons te vertellen over de vrijmetselarij. Althans, ze willen vertellen wat ze mogen vertellen. Maar hun identiteit moet geheim blijven. Ook mag geen enkel kenmerk van hen worden opgeschreven, waaraan ze eventueel geïdentificeerd zouden kunnen worden. Daarom duiden we deze vrouwen vanaf nu aan als ‘de Vrijmetselaars’.
Ken Uzelve
Loge 1001 Amsterdam van de Internationale Orde Voor Gemengde Vrijmetselarij ‘Le Droit Humain’, een organisatie van zo’n 60.000 leden in 60 landen, bestaat in Nederland sinds 1904. De Vrijmetselarij is een levensschool en streeft naar geestelijke verdieping. “Wij zijn gewone mensen met een ideëel doel”, vertellen de Vrijmetselaars. “Wij zijn vrije denkers en willen door het leven zonder dogma of vooroordeel. Over het algemeen staan mensen snel klaar met een mening, een oordeel of afwijzing. En dat proberen we anders aan te pakken. We willen vanuit onszelf de wereld verbeteren. Daarvoor moet je eerst zelf in evenwicht komen en jezelf leren kennen. Ken Uzelve, het motto van de vrijmetselarij.”
Vanuit het respect voor elkaar wordt er ook niet gediscussieerd, maar gecompareerd. “Als je discussieert, dan probeer je de ander te overtuigen van jouw standpunt en wil je gelijk krijgen. Bij compareren hebben beiden een mening. Door het gesprek aan te gaan met elkaar leren wij de ander kennen en komen wij misschien tot iets nieuws. Het is vergelijkend.”
Pad van harmonie en licht
De vrijmetselarij is ontstaan in de 17e eeuw in Engeland en Schotland. De loges zijn georganiseerd naar het model van de beroepsverenigingen, oftewel gildes, van metselaars en steenhouwers die betrokken waren bij de bouw van kathedralen in Europa. De leden van deze gilden moesten een lange weg bewandelen om vakman te worden en leerden via de gildes de kneepjes van het vak. Uiteindelijk moesten zij een proeve van bekwaamheid afleggen, waarna ze werden ingewijd en opgenomen in de desbetreffende Gilde.
“Alsof je een cadeau krijgt en je weet al wat erin zit.”
De Vrijmetselaars van Loge 1001 Amsterdam
De Vrijmetselarij heeft dit model overgenomen. Zo kennen zij ook inwijdingsrituelen en kan je doorgroeien van Leerling naar Gezel en vervolgens naar Meester. De inwijdingsrituelen zijn echter ouder en zijn gebaseerd op de Katharen, Tempeliers, Kabbalisten en oude mysteriën. “Omdat we allang niet meer ambachtelijk bezig zijn, gebruiken we de werktuigen in bespiegelende vorm. Dus hoe pas ik deze symbolen toe om ‘aan mezelf te werken, om me te zuiveren en het pad van harmonie en naar het licht te vinden’’, leggen de Vrijmetselaars uit.
Geheime rituelen
Om als mens te kunnen groeien worden er, naast symbolen, verschillende rituelen gebruikt, die in de tempel of de werkvloer worden uitgevoerd. Maar over deze rituelen mag onder geen enkele voorwaarde gesproken worden. Deze zijn geheim. De Vrijmetselaars: “De beleving op het juiste moment is cruciaal. Als je de rituelen weet, kan je alles anticiperen en van tevoren bedenken. Het gaat juist om je te durven openstellen voor jezelf, te ontdekken over jezelf. Je laten verrassen en verbaasd te zijn. Dat maakt een bepaalde indruk en zet aan tot nadenken.”
Toch zijn de rituelen wel op internet te vinden, als je goed zoekt. Maar mocht je met die kennis zelf Vrijmetselaar willen worden, dan zullen ze niet het gewenste effect hebben. “Alsof je een cadeau krijgt en je weet al wat erin zit.”
Maar kan je zelf nou Vrijmetselaar worden? Jazeker, maar dat gaat niet zomaar. Als je je hebt aangemeld start er eerst een voorfase van verkenning. Er volgen meerdere gesprekken met ervaren vrijmetselaars in de loge. Daarin dient de kandidaat veel te vertellen over zichzelf, wie zij/hij is, welke levensopvattingen zij/hij heeft. Er wordt zowel gekeken of de kandidaat geschikt is en of zij/hij ook de plichten aan wilt gaan. “We zijn geen sekte en je mag gewoon stoppen als je wilt. Maar als je op aan de poort hebt geklopt om erkend te worden, is het niet de bedoeling dat je vertrekt. Ook niet dat je na drie weken zegt: tabee. Daarom hebben we ook intensieve, voorafgaande gesprekken”, leggen de Vrijmetselaars uit.
“Zie je, we zijn geen enge mensen”
Voorzitter Loge 1001 Amsterdam
“Het is een levensinstelling. Niet alleen hier in de tempel, maar een waar je constant mee bezig bent. We streven naar harmonie in onszelf en harmonie met onze omgeving en onze medemens. Wat kan ik voor personen doen, zonder iets terug te willen. Het is vooral geven.” Het is een proces van maanden en vele gesprekken. Als beide partijen ervan overtuigd zijn, dat ze het zien zitten, dan volgt het ritueel van de initiatie en wordt de kandidaat een Leerling.
Vervolgd
Een andere oorzaak voor de geheimzinnigheid is dat de Vrijmetselaars niet altijd openlijk voor hun lidmaatschap konden uitkomen. In de geschiedenis moesten ze vaak, afhankelijk van het regime onderduiken. In de katholieke kerk zijn ze zelfs verketterd en op de brandstapel gegooid. Het is nu nog steeds zo dat een priester geen Vrijmetselaar mag zijn. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn loges verboden geweest en hun leden vervolgd. Saillant detail is wel dat in de 19e eeuw meerdere leden van het Huis van Oranje lid waren van een vrijmetselaarsloge. De belangrijkste was Prins Frederik der Nederlanden (1797-1881), tweede zoon van Koning Willem I.
Open avond
Vorige maand hield de loge een open avond, waarop geïnteresseerden konden kennismaken met de Vrijmetselarij en de leden van de loge. Met aangepast rituelen (want de echte zijn natuurlijk geheim) lieten zij in de tempel zien, hoe zij te werk gaan. Als alle bezoekers hebben plaatsgenomen in de tempel, opent de voorzitter de bijeenkomst ziet erop toe, dat ze niet worden gestoord.
Ze vraagt de Zusters van het Noorden en het Zuiden de kaarsen aan te steken, want: ‘Licht zoeken wij’. “Nu de tijd en ruimte zeker zijn gesteld, kunnen we starten. Want alle aanwezigen moeten zich vrij voelen om zich te uiten ongeacht ras, geloof of levensovertuiging. Ik vraag, dat iedereen eraan wil bijdragen deze bijeenkomst in vrijheid, gelijkheid en broederschap te laten plaatsvinden.”
Na dit plechtige deel van de avond is er tijd om vragen te stellen en verder kennis te maken onder het genot van een hapje en een drankje. De voorzitter zegt nog even lachend tegen ons: “Zie je, we zijn geen enge mensen”. Nee, het zijn mensen, die een beter mens willen worden. Anderen vrij willen laten in hun zijn, zonder oordelen en veroordelen. Zo willen zij hun steentje bijdragen aan een betere wereld. En daar kunnen we altijd meer van gebruiken.
