AMSTELVEEN – Meneer K. (74) zit in de schuldsanering en krijgt 75 euro leefgeld per week voor hem en zijn vrouw. Hij heeft er al een jaar opzitten, dus nog twee jaar te gaan. Dan is hij 76 en kan hij eindelijk van zijn pensioen genieten, waar hij jarenlang hard voor gewerkt heeft. “Ik had met mijn AOW en pensioen ruim kunnen leven, nu is het op een houtje bijten.”
Het verhaal van meneer K., die anoniem wilt blijven, begint allemaal als hij 65 jaar oud wordt. Na een lange, succesvolle carrière bij de KLM in de automatisering, is het voor meneer K. tijd om met pensioen te gaan. Samen met een aantal leeftijdsgenoten vult hij de formulieren in om zijn AOW aan te vragen. Als hij na een paar maanden nog niets heeft gehoord, vraagt hij aan zijn mede-aanvragers of zij wel AOW hadden ontvangen. “Zij hadden het wel ontvangen, maar ik niet. Toen heb ik het SVB gevraagd hoe het zat en het zou eraan komen. Daarna heb ik nog een paar keer gebeld, maar het kwam maar niet door. Ik zei nog: ‘Ik kom in de moeilijkheden’. Maar het zat volgens hun in de molen.”
Fraude
Als meneer K. vraagt of hij niet gewoon een nieuwe aanvraag kan doen, krijgt hij te horen dat dat niet mogelijk is: “Het zou fraudegevoelig zijn, ik zou een dubbele AOW kunnen aanvragen. Maar daar weet ik helemaal niets van af. Ik moest het maar afwachten.”
Uiteindelijk duurt het dertien maanden voordat meneer K. zijn AOW ontvangt. Met terugwerkende kracht. Maar doordat hij al die tijd veel minder inkomen had, kon hij zijn vaste lasten niet allemaal betalen en kwam hij in de financiële problemen. “Als een domino valt alles om, achter elkaar. Er werd loonbeslag op mijn pensioen gelegd, omdat ik mijn afspraak bij de bank voor afbetaling van een flexibel krediet niet kon nakomen. En ik had ook al die andere narigheid, een huurachterstand, een hoge tandarts rekening. Het volle bedrag van mijn pensioen ging naar deurwaarders en de schulden werden alleen maar hoger.”
De problemen stapelen en stapelen zich op, maar hij probeert het allemaal zelf op te lossen. “Het was een grote drempel voor mij, ik had een enorme gêne . Je denkt van: hoe kan dat nou. Tot aan mijn pensioen heb ik bij de KLM gewerkt en daar werkte ik zelf met budgetten. Je bent goed, je kan rekenen en ineens zit je in de schuldsanering.”
Honger
Het keerpunt komt als hij eerst niet met de bus kan, omdat hij onvoldoende saldo op zijn ov-chipkaart heeft. Die zou automatisch bijgeladen moeten worden, rechtstreeks van zijn bankrekening als er niet voldoende op de kaart staat voor de ritprijs. Maar er staat niet genoeg geld op zijn bankrekening en de kaart wordt geblokkeerd. Als hij vervolgens bij de kassa van de Lidl staat en ook zijn boodschappen niet kan betalen, gaat hij overstag: “Toen ik mijn groente bij de Lidl niet kon afrekenen, ben ik erg geschrokken. Ik had geen eten. Wat doe je dan, je hebt honger. Toen heb ik een afspraak gemaakt met de schuldhulpverlening en om hulp gevraagd.”
Via de schuldhulpverlening komt hij terecht bij de voedselbank. “Ook dat gaat niet zomaar. Ik moest er met het openbaar vervoer naar toe, maar daar werd ik geweigerd. Toen ben ik helemaal van de Oudekerkerlaan naar de voedselbank gelopen om mijn voedselpakket in ontvangst te nemen. Dat heb ik drie weken gedaan. Ik wist een goede route waar bankjes waren, zodat ik ondertussen kon uitrusten. Ik had niet eens houtje om op te bijten.”
Schaamte
Meneer K. is zeker niet de enige oudere in armoede. Marja Ernste, bestuurslid bij voedselbank Amstelveen en bedrijfsleider uitgifte pakketten, ziet ook veel ouderen bij de voedselbank komen, al is het slechts het topje van ijsberg. “Alles wordt duurder, maar mensen krijgen niet meer AOW of pensioen. Bij ouderen is de schaamte groter, ze hebben meer moeite om over de drempel te stappen. Ze denken: ‘ik red het wel’. Of de kinderen springen bij. Maar je hoeft je niet te schamen.”
En ook wethouder Marijn van Ballegooijen gaf al eerder aan, dat er een grote groep mensen in armoede is, die niet bekend zijn bij de gemeente: “Die groep is misschien nog wel groter, dan de groep mensen die we wel kennen.” Toch richt de gemeente zich voornamelijk op kinderen in armoede. “We richten ons ook op ouderen, maar niet apart. We zijn met name bezig met het bestrijden van armoede onder kinderen, omdat we daarin zien dat armoede van generatie op generatie wordt overgegeven. Zogeheten intergenerationele armoede.”
Zorgen zijn groot
Maar volgens Sven Stijnman, woordvoerder van ouderenorganisatie KBO-PCOB, zou er meer aandacht moeten zijn voor armoede onder senioren. “Uit ons onderzoek blijkt dat er best wat armoede is onder de groep 80 jaar en ouder. En wat je nu ziet bij de aankomende 50- en 60-plussers is dat daar de pensioenopbouw anders is, waardoor mensen straks niet goed financieel beslagen hun pensioen ingaan.”
De zorgen over de koopkracht van de vijftigers en zestigers zijn groot, zegt directeur van KBO-PCOB Marcel Sturkenboom op hun website. “De laatste jaren pensioenopbouw zijn bepalend voor hoe financieel weerbaar je bent voor je oude dag. Door pech kun je niet altijd vermogen opbouwen: denk aan werkloosheid, ziekte, arbeidsongeschiktheid, scheiding of mantelzorg. Dit kan als gevolg hebben dat je op latere leeftijd je huishoud- en zorgkosten niet meer kan betalen en niet meer volop kan meedoen met onze samenleving.”
Bittere nasmaak
Naast de gang naar de voedselbank gaat meneer K. ook de schuldsanering in om van zijn schulden af te komen, zo’n €50.000. Na 36 maanden krijgt hij dan een schone lei. “Het is nu niet lastig om rond te komen. Ik ken de regels van het spel. Ik weet wat mijn beperkingen zijn en dat ik binnen die beperkingen moet leven.”
Gelukkig hoeft hij niet meer naar de voedselbank. Dat heeft hij opgezegd zodra hij weer genoeg geld had om zijn eten zelf te betalen. Maar de hele geschiedenis laat wel een bittere nasmaak na. “Financieel zat ik tot over mijn oren in de shit, je hebt de pest erin en je komt er niet uit. Als alles goed was verlopen toen ik 65 werd, dan had ik alles gewoon kunnen betalen.”
