AMSTELVEEN – Tijdens de maand van herdenken worden we door de situatie in Oost-Europa misschien wel meer dan ooit geconfronteerd met het begrip oorlog. De 94-jarige Cees de Haan uit Amstelveen, maakte de Tweede Wereldoorlog mee, en denkt nu steeds vaker terug aan zijn jeugd door de oorlog in Oekraïne.
Afgelopen paar jaar brengt Cees zijn dagen vaak puzzelend door in zijn appartement aan de Noorddammerweg in Bovenkerk. Het kost hem soms moeite om de stukjes van elkaar te kunnen onderscheiden, maar Cees loopt niet weg van een uitdaging. Ondanks zijn hoge leeftijd woont de man nog op zichzelf.
In de jaren ‘40 verhuisde Cees met zijn ouders naar een boerderij op de Middenweg in Bovenkerk, wat nu de Bosrandweg is. “Hier hadden wij een boerderij”, begint Cees te vertellen. “Mijn vader slachtte hier dieren en verkocht ze.”
Toen Cees twaalf jaar oud was, brak de oorlog uit. Omdat de woning van het gezin zo dicht bij luchthaven Schiphol lag, kreeg hij als jongetje goed mee hoe ernstig de situatie was. “Ik weet het nog goed hoor. Het was 10 mei. Overal waren vliegtuigen boven Schiphol. Het Nederlandse gevechtsvliegtuig de Fokker G.I. probeerde dan de Duitse vliegtuigen neer te schieten.” Die dag bombardeerden de Duitsers een aantal strategische plekken, waaronder de luchthaven.
Vier maanden zitten
Net als nu had Amstelveen destijds een grote Joodse gemeenschap. “Ze stonden bij ons in de buurt dan te werken, met Duitse soldaten erbij”, vertelt Cees. “Ik slachtte dan nog wel eens wat en dit verkocht ik stiekem aan de Joden. Maar er was er toch blijkbaar één die de boel had verraden. Toen kwam de politie op bezoek en moest ik vier maanden zitten op de Weteringsschans. Nou, dat was niet lekker.”
“Morgen moeten ze ook nog eten”
Of Cees bang was? “Nee, dat was ik niet”, vertelt hij. “Ik had er in het begin nog niet veel erg in, omdat ik nog jong was hè. Uiteindelijk kreeg ik steeds meer mee van de oorlog. Er werd bijvoorbeeld thuis ook veel overvallen. Een overgelopen familie kwam dan met een SS-pak aan en mijn vader kreeg dan het bevel om de varkens te slachten voor de Duitsers.”
Het was een tijd van flinke armoede en honger, maar kleine Cees hoefde niet met een rammelende maag naar bed. “Bij ons op de boerderij was altijd eten zat, dus klagen konden we niet, maar mijn moeder was erg christelijk gelovig, dus die liet die mensen dan binnen en dan kregen ze lekker warm eten”, vertelt Cees daarover.
“Ik ging ook regelmatig spek brengen bij de grotere gezinnen”, gaat hij verder. “Bij familie Brouwers waren dan achttien, negentien kinderen, en dan ging ik een groot stuk vlees brengen, want wij hadden van alles hangen. In ruil daarvoor kreeg ik dan een bonnetje om sigaretten te halen”.
“Ik weet nog goed dat mijn moeder een emmer had staan met groene erwten voor de erwtensoep”, vertelt Cees. Twee personen kwam binnen en kregen te eten van de moeder van Cees. Wanneer ze weggingen, namen ze de emmer mee. Toen Cees voorstelde om de emmer terug te halen, reageerde zijn moeder: ‘Nee, jongen, want ze moeten morgen ook nog eten’. Dat was mijn moeder, met d’r elf kinderen”, vertelt hij trots. “Maar op een gegeven moment heb ik wel gezegd: “Nu moet je ermee ophouden, anders hebben we zelf geen eten meer.”
De Derde Wereldoorlog
Wanneer Cees wordt gevraagd of hij nog veel aan vroeger denkt, reageert hij snel. “Ja, ja. Absoluut.”
Elke dag zit Cees om half acht ‘s avonds op de bank voor zijn net nieuwe televisie. “Dit komt vooral door wat er nu allemaal in Oekraïne gebeurt. Ik kijk haast elke dag het journaal via de televisie. Dat is heel raar hoor, al die beelden van de oorlog in Oekraïne”, aldus Cees. Als ik zie wat daar gebeurt, dan denk ik automatisch ook een stuk vaker terug aan mijn eigen jeugd in de oorlog.”
“Kijk, ik heb vroeger al die mensen in treinen zien vertrekken vanaf het Centraal Station. Mensen die werden vermoord om niks. Nu zie je dan al die doodgeschoten mensen liggen op straat. Ik vind het vreselijk om te zien”, zegt hij met een brok in zijn keel.
De Bovenkerker kan er niet bij met zijn hoofd ‘wat Putin nu allemaal aan het doen is in Oost-Europa’. “De tweede Hitler is geboren”, zegt Cees stellig.
Niet alleen de slachtoffers hebben impact op Cees. “Je ziet een hoop mensen die honger hebben. Dat was vroeger ook zo. Die mensen kwamen dan aan de deur bij mijn moeder. Ik heb hetzelfde karakter als mijn moeder. Al die arme kinderen en mensen. Dat gun je niemand.”
